ГЛАВНАЯ
ФОТО
ВИДЕО
АУДИО
НОВОСТИ
ФОРУМ25 гадоў працы. Новы Запавет пераклалі на беларускую мову з арыгіналу
| 12 СЕНТЯБРЯ 2017 (Вторник) 14:27:09 На днях у Полацку быў прэзентаваны пераклад Новага Запавету на беларускую мову. Каб гэта доўгачаканая падзея здейснілася, спатрэбілася 25 гадоў крапатлівай працы. Зрабіла пераклад Біблейская камісія Беларускай Праваслаўнай Царквы. У яе склад увайшлі прафесар Мінскай духоўнай акадэміі і семінарыі протаіерэй Сергій Гардун, кандыдат багаслоўя протаіерэй Аляксандр Пачопка, бакалаўр багаслоўя Іван Чарота, доктар філалагічных навук Уладзімір Васілевіч, кандыдат філалагічных навук Алесь Кароль і кандыдат багаслоўя Таццяна Матрунчык.Як ішла праца над перакладам і ў чым яго ўнікальнасць – у размове з журналістамі распавёў член Біблейскай камісіі БПЦ протаіерэй Сергій Гардун. - Ідэя перакласці Новы Запавет на беларускую мову ўзнікла ў канцы 80-х гадоў, як толькі з’явілася перспектыва выдаць такі пераклад, - распавядае айцец Сергій. - Мітрапаліт Філарэт благаславіў стварэнне Беларускай біблейскай камісіі. Яна складаецца са свяшчэннаслужыцеляў, якія акрамя багаслоўскай маюць і філалагічную адукацыю, а таксама з прыхаджан храмаў, сярод якіх дактары філалагічных навук, члены Саюза пісьменнікаў Беларусі. Мы стварылі такую групу і пачалі працаваць. Справа ішла доўга. Па-першае, таму што мы нават не ўсе жылі ў Мінску ( так я да 1994 года служыў у Слоніме). Па-другое, у кожнага была асноўная праца (акрамя служэння ў храме, я, напрыклад, выкладаю ў МінДС і МінДА, а таксама ў Інстытуце тэалогіі). Такім чынам, час ад часу выбіралі дзень, у які ўсім можна было прыехаць у Мінск і сустрэцца, і паступова працавалі. - У чым унікальнасць гэтага перакладу? - Што важна і істотна – у адрозненні ад іншых перакладаў Новага Запавету на беларускую мову, якія ўжо рабіліся раней (пераклад Васіля Сёмухі, ксяндза Уладзіслава Чарняўскага, даваенных перакладаў), мы перакладалі з арыгіналу: са старажытнагрэчаскага тэксту. Што датычыць тэрміналогіі, то ў розных перакладах яна розная. Так тэрміны ў канфесійным плане вельмі адрозніцваюцца. Напрыклад, словы “царква” і “касцёл” абазначаюць будынак для малітвы. Але калі па-ангельску яны будуць гучаць як church (Orthodox or Catholic), то ў нас гэта два розныя словы, якія не замяняюцца адно адным. Гэтак жа будуць адрознівацца і тэрміны ў дачыненні да розных свят царкоўных. Безумоўна мы рабілі пераклад у першую чаргу для праваслаўных людзей, таму калі ў каталіцкіх перакладах імёны гучаць на польскі манер, напрыклад, Матэуш, то ў нас – Матфей. Мы арыентаваліся на імёны, найбліжэйшыя да арыгіналу (старажытнагрэчаскага тэксту) і да варыянтаў, што беларусы прывыклі чуць у храмах на царкоўнаславянскай мове. Гэтым і абумоўлены наш выбар таго ці іншага слова. Сустракаецца і такое, што і ў праваслаўных, і ў каталіцкіх тэкстах ужываецца адно і тое ж слова, напрыклад, тэрмін “благаславенне”, але многім свецкім аўтарам яно не падабаецца і яны замяняюць яго на “дабраславенне”. Але слова “дабраславенне” створана штучна ў XX ст, няма фальклорных запісаў, дзе б яго ўжывалі ні ў XVІІ, XVІІІ, XІX стагоддзях. Мы лічым, што такое словаўтварэнне няправільнае, бо ёсць старажытныя словы, якія заўжды ўжываліся. Так, слова “панядзелак”. Яно такое, таму што дзень тыдня, які яно абазначае, ідзе “пасля нядзелі”. Да XVІІ ст дзень тыдня, які мы называем па-беларуску “нядзеля”, і ў Расіі таксама называўся нядзеляй. Гэта потым ужо яны сталі называць яго “воскресением”. Але панядзелак з-за гэтага не перайменавалі ў “повоскресение”. Але прыкладна такая логіка ў тых, хто не дапускае слова “благаславенне” ці “благавешчанне” па той прычыне, што слова “блага” стала ўжывацца з сэнсам “кепска”. Але народ наш заўжды гаварыў “благаславенне” і “благавешчанне”. Такія моманты мы аналізавалі нашай царкоўнай камісіяй і рабілі адпаведны пераклад. Пераклад захоўвае і традыцыю Скарыны Калі браць з беларусаў, то, канешне, Скарына першы з іх, хто пераклаў Біблію на беларускую мову. Пад час перакладу мы памятавалі пра яго намаганні зрабіць тэкст больш даступным і зразумелым. Ён, можна сказаць, абеларусіў царкоўнаславянскую мову настолькі, насколькі ён лічыў гэта патрэбным, каб тэкст быў больш зразумелы. І мы гэты яго прынцып памятавалі, бо звычайна, калі перакладаюць на беларускую мову, то імкнуцца прыдумваць тэрміны як мага больш непадобныя на рускія. Мы такой мэты не ставілі, мы як раз хацелі захаваць традыцыю – у мове Скарыны вельмі многа царкоўнаславянізмаў, у нашым перакладзе мы гэтую арыентацыю Скарыны на нашу царкоўную праваслаўную традыцыю захоўваем. Пераклад ужо быў апрабаваны. Мы выдавалі гэты пераклад часткамі. Яшчэ ў 1991 годзе надрукавалі Евангелле паводле Матфея, праз некалькі гадоў - паводле Марка, Лукі і Іаана. Потым надрукавалі кнігу Дзеянняў апостальскіх. Прычым гэтыя выданні вельмі навуковыя па сваёй форме: спачатку ідзе арыгінальны (старагрэчаскі) тэкст, потым царкоўнаславянскі, затым рускі сінадальны пераклад XІX стагоддзя і наш сучасны беларускі. І калі людзі добра ведаюць мовы, то па гэтых перакладах можна ўбачыць розныя адценні сэнсу. У 2007 годзе мы выдалі богаслужэбнае Евангелле чатырох евангелістаў з пазначэннямі, які ўрывак у які дзень на працягу года чытаецца. І гэта вельмі зручна святару. І людзі набывалі гэтыя кнігі, і ў многіх храмах яны ўжываюцца. Калі заўважаліся нейкія недасканаласці, то мы выправілі іх у гэтым новым выданні. "Пераклад будзе распаўсюджаны па ўсіх епархіях БПЦ" Гэта выданне – сведчанне таго, што словы Госпада Іісуса Хрыста, якія Ён сказаў Сваім апосталам: “Ідзіце, навучыце ўсе народы, хрысцячы іх у імя Айца і Сына і Святога Духа і вучачы іх выконваць усё, што Я запаведаваў вам.” Гэтыя словы з’яўляюцца прынцыпам дзеяння для Царквы. Гэтым перакладам мы працягваем і Кірыла-Мефодзьеўскую традыцыю асветніцтва славянскіх народаў, і традыцыю Скарыны. Праваслаўная Царква працягвае развівацца ў рэчышчы гэтай тысячагадовай традыцыі. Раней, калі хацелі прачытаць урывак з Апостальскіх пасланняў, то бралі ранейшыя пераклады, якім не зусім давяралі – многіх гэта стрымлівала. Але зараз Апостальскія пасланні можна выкарыстоўваць. Гэты пераклад будзе распаўсюджаны па ўсіх епархіях БПЦ. Адкрыю таямніцу - плануецца і міжнароднае выданне, якое будзе распаўсюджвацца міжнародным таварыствам па школах, гасцініцах… Паколькі гэты тэкст быў даступны раней у віртуальным варыянце, то з ім маглі пазнаёміцца беларусазнаўцы са ЗША, Канады, Польшчы. Адна міжнародная арганізацыя ў ЗША зацікавілася нашым праектам. І калі на царкоўныя грошы мы надрукавалі 6 тысяч экзэмпляраў, то гэта арганізацыя плануе надрукаваць 30 тысяч адзінак, прывезці іх сюды і тут распаўсюджваць. Але яны хочуць, каб выданне было і для католікаў, і для пратэстантаў. Цяпер на вокладцы кнігі змешчаны крыж Ефрасінні Полацкай. Я раіў і замежным выдавецтвам выкарыстаць яго, бо ён мае яскравы беларускі характар. Спадзяюся, я іх пераканаў. У планах Біблейскай камісіі – перакласці “Псалтыр” Айцец Сергій звяртае ўвагу, што прэзентацыя выдання прайшла ў Полацку, дзе нарадзіўся Францыск Скарына, і менавіта ў 2017 годзе - праз 500 гадоў як Францыск Скарына надрукаваў першую беларускую кнігу - "Псалтыр" (1517 г). - Сімвалічна, што 500 гадоў таму, у 1517 годзе, Скарына выдаў "Псалтыр". А ў 1525 годзе - Апостал (Новы Запавет). Мы ж пачалі з Новага Запавету, але спадзяёмся, што да 2025 года выдадзім Псалтыр, - кажа айцец Сергій. - Сапраўды, хочацца быць у сугучнасці са Скарынам. Чытайце таксама: Айцец Сергій Гардун: "Я ўпэўнены, што Францыск Скарына быў праваслаўным" >>> Беларусам - пра беларускую мову і нацыю. Інтэрв'ю з протаіерэем Сергіем Гардуном >>> "Мова – гэта душа народа, і калі яна гіне - мы страчваем часцінку сябе". На балючыя пытанні пра беларускую мову адказаў протаіерэй Сергій Гардун >>> Протаіерэй Сергій Гардун: Праваслаўе як падмурак беларускай нацыі >>> / sobor.by/ (просмотров 5646) |
Новости разделов:
|
|||||
|
© www.sobor.by 2004-2016. |
|||||